درباره یک استعفا - مجله زیتوا

روزنامه ایران ورزشی ، دورانِ پر افت وخیز فدراسیونِ مهدی تاج به خاتمه رسید؛ استعفاکرد.

فوتبال ایران چه خوش شانس بود که در 18 اردیبهشت 1395، مهدی تاج رئیس فدراسیون فوتبال ایران شد! این جمله نه اعتراف و نه اعتراضی است به شرایط موجود. نه تعریض است و نه بازنمایی یک تضاد. واقعیتی است که هرچه می گذرد، خود را بیشتر از قبل نشان می دهد: فوتبال ایران یک ریاست به مهدی تاج بدهکار بود و اکنون این بدهی صاف شده است.

اصلی پذیرفته شده در کشورهای توسعه یافته وجود دارد: پیشرفت فوتبال بدون دوراندیشی، برنامه ریزی و مدیریت بلندمدت امکان پذیر نیست و فدراسیون هایی پیروز ترند که برای جزئی ترین اقدامات خود نیز برنامه داشته باشند؛ این جمله طلایی، میزان پیشرفت فوتبال ایران را نشان می دهد. سال هاست در فوتبال چنین رویه ای را ندیدیم و سایه روزمرگی در فدراسیون فوتبال، سنگین تر از قبل شد. در حقیقت نباید از نقاط قوت ریاست مهدی تاج غافل بود، با او بهترین نتیجه تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی ثبت شد. پیشرفت در بسیاری از تیم های ملی پایه دیده شد. حضور زنان در استادیوم ها میسر شد و قدم های خوبی در فوتبال زنان برداشته شد. اما از آن سو، شرایط فوتبال ایران، نمونه ای برجسته از جامعه شناسی ایران است که می توان منافع هریک از افراد حاضر در این بخش را در فراوری و حفظ الگوهایی نظیر نظم و انضباط دانست که بعضی افراد در این مجموعه، با استفاده از شبکه های رابطه ای مبتنی بر قدرت، به همه قواعد و مقررات پشت پا می زنند. نظیر چنین رفتاری را در دولت قبل دیده بودیم که منجر به انحراف از برنامه توسعه محور کشور در بیشتر زمینه ها شد. در چنین مجموعه ای، قانون و اجرای آن، با منافع مجمع و اعضای حقیقی و حقوقی فوتبال در تضاد است. پرسش های جدی درباره مسائل اقتصادی، تصمیمـات غیرکارشناسی، انزوای متخصصان، غیرپاسخگو بودن و کنار گذاشتن برنامه ها، بعضی از رویکردهای این سیستم خواهد شد که به بی مسئولیتی بزرگ ترین سازمان فوتبال یعنی فدراسیون منجر خواهد شد. در چنین شرایطی، ضوابط جای خود را به روابط، منطق حقوق جایش را به منطق زور و توسعه جایش را به روزمرگی می دهد که خروجی اش جز نتایج سینوسی در فوتبال نخواهد بود. برای همین بهترین فدراسیون فوتبال آسیا و فدراسیون پنج ستاره ممکن است نتایج عجیبی در فوتبال پایه کسب کند و شاهد استمرار پیروزیت هایش نیست. در چنین شرایطی، اساساً اراده ای برای تغییر شکل نمی گیرد و کوشش برای تغییر و بهبود، به منزله تقابل با حجم عظیم منافع گروهی است که حاضر به شفافیت عملکردشان نیستند. نگاهی که پرسش نمایندگان را متهم به حرکت در راستا منافع شخصی، افشای اسرار محرمانه را کوشش مخالفان برای جایگاه مدیریتی جلو می دهند و از این راه، ذهن های مطلع را از میدان به در می نمایند.

محسن صفایی فراهانی روزی نمی خواست عضو هیأت رئیسه فدراسیون فوتبال ایران گردد، روزی نمی خواست رئیس فدراسیون فوتبال ایران گردد، روزی نمی خواست رئیس کمیته انتقالی فدراسیون ایران گردد و روزی نمی خواست در ساختمان فدراسیون بماند اما از زمانی که رئیس فدراسیون فوتبال شد، از قالب یک شخص درآمد و به یک راه تبدیل شد. هنوز محسن صفایی فراهانی برجسته ترین رئیس فدراسیون ایران است اما این بدین معنا نیست که با فتوایی، او تنها نجات دهنده فوتبال ایران و تنها گزینه فدراسیون است. صفایی فراهانی مردی است شریف با آرمان های بلند و دانش قابل توجه و اخلاق پاک که در دوره ای درخشان، فوتبال ایران را دگرگون کرد. فوتبال ایران، بعد از انقلاب، یقیناً به دو دوره بعد از صفایی و قبل از صفایی تقسیم می گردد اما این بدین معنی نیست که نتوان دوره صفایی را نقد کرد. حال می توان صفاییست بود بدون آنکه از بازگشت صفایی دفاع کرد. می توان صفایی را به عنوان یک الگوی پیروز پذیرفت، بدون اینکه انتظاری برای بازگشت او داشت. او به هر دلیلی از فوتبال فاصله گرفته است و دیگر خیال بازگشت ندارد اما مدل صفایی برای فوتبال ایران باقی مانده است و می توان بر همان اساس گام برداشت. راهی که در آن خبری از قراردادهای اقتصادی بی انتها نیست، خبری از صورت های اقتصادی بر زمین مانده نیست، خبری از عدم شفافیت ها نیست و خبری از همراهی مصنوعی نیست. هرچه هست، منطبق بر قانون، شفافیت و نگاه به آینده و توسعه است.

پرسش های مهمی درباره استعفای آقای تاج وجود دارد. مهم است سرپرست چه کسی خواهد بود و احتمالا توافق هیات رئیسه، پرسش های بیشتری را هم به وجود بیاورد. شرایط تیم ملی و سرمربی اش معین نیست. قرارداد ویلموتس ابهامات بسیاری دارد. لیگ فشرده شده و احتیاج به بازنگری جدی در برنامه لیگ است. شرایط تیم ملی امید در این اوضاع به هم ریخته است. موضوعاتی نظیر حق پخش تلویزیونی و درآمدزایی های فوتبال ایران به انتهای نرسید. برگزاری مجمع فدراسیون فوتبال پیش از سال نو، باید مهم ترین استراتژی دلسوزان فوتبال باشد. هرچقدر فوتبال با سرپرستی اداره گردد، روزمرگی ها و تاریکی هایش بیشتر خواهد شد. تکلیف فوتبال باید زودتر معین گردد.

*این یادداشت در روزنامه ایران ورزشی و به قلم علی عالی در تاریخ نهم دی ماه 1398 منتشر شده است.