آشنایی با محتشم کاشانی، پدر مرثیه سرایی ایران - مجله زیتوا

کمال الدین علی محتشم کاشانی ملقب به شمس الشعرای کاشانی، در سال 905 هجری در کاشان زاده شد. وی بیشتر عمر خود را در این شهر سپری کرد. او در دوران نوجوانی به تحصیل علوم دینی و ادبی پرداخت و سپس پا جاپای پدر، خواجه میر احمد، گذاشت و پیشه بزازی را انتخاب کرد.

در جوانی فنون شاعری را از صدقی استرآبادی آموخت و به سرودن شعر در قالب های گوناگونی چون قصیده، غزل و مثنوی پرداخت. کمال الدین هم عصر پادشاه صفوی، شاه طهماسب، بود. وی به دربار این شاه راه یافت و مورد لطف او نهاده شد. در ابتدا حتی در مدح شاهان نیز شعر سرود. شاه طهماسب، کمال الدین را به سرودن اشعار مذهبی و مصائب اهل بیت ترغیب کرد و پس از مدتی محتشم کاشانی به بزرگ ترین شاعر در سبک مرثیه و اشعار مذهبی تبدیل شد. او سبک جدیدی را در سرودن مرثیه به وجود آورد و شاگردانی همانند تقی الدین محمد حسینی، صرفی ساوجی، وحشتی جوشقانی و حسرتی کاشانی تربیت کرد.

زمانی که برادر کمال الدین فوت می نماید، وی در غم فراق برادر نوحه های جانسوز می سراید. بعد از آن، مرثیه ای سوزناک در مصیبت سالار شهیدان، امام حسین (ع) می سراید که هنوز هم پس از گذشته چند قرن، این شعر در عزاداری ها خوانده می گردد. شاعران بسیاری نیز از ابیات این شعر در اشعار خود استفاده نموده اند:

گفته می گردد کمال الدین بعد از فوت برادر در خواب حضرت علی (ع) را می بیند که به او می فرماید چرا برای مصیبت برادرت شعر می سرایی، ولی برای مصیبت فرزندم حسین مرثیه ای نمی گویی؟ شاید این مهم ترین محرک وی در سرودن این مرثیه جانسوز باشد. حتی گفته می گردد محتشم بعضی از ابیات این ترکیب بند مشهور خود را در خواب از امیرالمومنین و حضرت ولی عصر (عج) گرفته است.

محتشم کاشانی پس از سال ها سرودن شعر و مرثیه در باب ائمه اطهار، در ماه ربیع الاول سال 996 هجری قمری در کاشان درگذشت. آرامگاه وی در خیابان محتشم کاشان و کوچه باغبان قرار گرفته است. مقبره وی در مساحتی بالغ بر 80 متر ساخته شده است و بر مزارش سنگی از جنس مرمر در وسط بقعه قرار داده اند. بقعه این شاعر عالی قدر گنبدی فیروزه ای دارد و دیوارهای بقعه آجری و مقرنس کاشی کاری شده است. روی دیوارها ابیاتی از اشعار وی نوشته شده است. این آرامگاه در کوچه های تنگ و باریک کاشان نهاده شده است و به سختی می توان با اتومبیل به مقابل مقبره رفت.

پس از مرگ محتشم کاشانی، مجموعه آثار او را یکی از شاگردانش در هفت کتاب جمع کرد که شامل غزلیات، قصاید، رباعیات، مثنویات و ترکیب بندهای او است.

اگر به کاشان رفتید، حتما سری به خیابان محتشم بزنید و بر مزار پدر مرثیه سرایی ایران فاتحه ای بخوانید.