ازبکستان، سرزمین مادری باستان - مجله زیتوا

ازبکستان کجاست؟

ازبکستان در آسیای مرکزی و در مجاورت جاده تاریخی ابریشم واقع شده است. این کشور از شمال و غرب با قزاقستان، در جنوب با ترکمنستان و افغانستان، در شرق با تاجیکستانو در شمال شرقی با قرقیزستان مرز مشترک دارد. مردم ایرانی تبار ساکنان اولیه این سرزمین بوده اند. در سده دهم میلادی، ازبکستان جزئی از قلمرو سامانیان بوده است. این منطقه بعدها به ترتیب جزئی از حکومت های غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول، تیموری و ازبک شده است. در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه سرزمین های خود را گسترش می دهد و آسیای میانه را تصرف می کند. به این ترتیب ازبکستان بخشی از شوروی شد و بعد از فروپاشی شوروی، به کشوری مستقل بدل شد.از آنجایی که کوه های تیان شیان در جنوب غربی و بیابان قیزیل قوم بخش وسیعی از این سرزمین را فراگرفته، شرایط بیابانی و نیمه بیابانی در این کشور حاکم است؛ بنابراین مردم در اطراف منابع آب و کوهپایه ها زندگی می کنند.

چرا ازبکستان خاص است؟

ازبکستان، شامل شهرهای باستانی و تاریخی زیادی است. سمرقند، بخارا، تاشکند و خوارزم از مهم ترین و قدیمی ترین شهرهای این سرزمین هستند. هر یک از این شهرها برای خود داستان ها و افسانه های زیادی دارند. عمارت ها، مدرسه های قدیمی، بناهایی با کاشی کاری های بی نظیر هر یک راوی قصه های کهن این مرزوبوم هستند.

برای سفر به این کشور تاریخی در تور ازبکستان، سرزمین مادری باستان با خبرنگاران همسفر شوید.

در ازبکستان چه می بینیم؟

از شهرها و جاذبه های مهم ازبکستان می توان موارد زیر را نام برد:

تاشکند

این شهر پایتخت ازبکستان است. چاچ نام باستانی این شهر بوده. از جاذبه های دیدنی تاشکند می توان به موزه امیرتیمور، کاخ شاهزاده رومانف، بازار چهارسو و میدان بنیادکار اشاره کرد.

خوارزم

استان خوارزم در دلتای رود آموی و در کنار دریاچه خوارزم قرار گرفته است.

جاذبه های خوارزم

خیوه شهری در استان خوارزم، شامل دو بخش است؛ بخش بیرونی را دیجان قلعه و بخش درونی را ایشان قلعه یا ایچان قلعه نامیدند. مجموعه ایچان قلعه از خشت و گل ساخته شده است. بناهای این مجموعه با معماری ایرانی-اسلامی خود هر ساله باستان شناسان و گردشگران بسیاری را به خود جذب می کنند. این بنا شامل دروازه ها، مساجد و مدارس، آرامگاه ها، گرمابه ها، کاخ ها و خانه های سنتی هستند. خیوه 50 اثر تاریخی و 250 خانه کهن دارد. هم چنین آرامگاه پوریای ولی نیز در مجموعه ایچان قلعه قرار گرفته است. از سایر دیدنی های استان خوارزم می توان به مدرسه محمدامین خان، کلته منار، کنیا ارگ، مسجد جامع، مجموعه اسلام خواجه، آتا دروازه. شهر باستانی اورگنج اشاره کرد.

بخارا

بخارا یکی از بزرگ ترین شهرهای ازبکستان است. این شهر یکی از شهرهای تاجیک نشین و فارسی زبان ازبکستان به حساب می آید. قدمت این شهر تاریخی به بیش از 2500 سال می رسد. از اماکن دیدنی بخارا می توان از آرامگاه اسماعیل سامانی، آرامگاه چهاربکر، ارگ بخارا، چهار منار، مدرسه دیوان بیگی، کوکل تاش، لب حوض و کارگاه عروسک سازی نام برد.

آرامگاه اسماعیل سامانی در مرکز شهر بخارا واقع شده است و یکی از مهم ترین بناهای باستانی ازبکستان و قدیمی ترین آرامگاه ایرانی تاریخ دار است. از آنجایی که تا چند دهه پیش زیر خاک قرار داشته است، آسیب چندانی ندیده. معماری جالب این آرامگاه دیدنی، مربع با اضلاع 10 متری است. این بنا دارای یک گنبد نیم کره ای بوده و در چهار بخش آن چهار بنای کوچک ساخته شده است. سبک این آرامگاه بسیار شبیه به آتشکده های دوره ساسانی است. نوه اسماعیل سامانی در اینجا به خاک سپرده شده است.

ارگ بخارا

قلعه ای بسیار بزرگ است که در مرکز شهر بخارا واقع شده است. افسانه ها می گویند ارگ را سیاوش، پادشاه کیانی بنا کرده. سیاوش که به توران گریخته بود پس از دیدن دختر افراسیاب، به او علاقه مند می شود. افراسیاب ازدواج آن دو را تنها به آن شرط می پذیرد که سیاوش برای دخترش خانه ای محصور به پوست یک گاو بسازد؛ شرطی که ناممکن به نظر می رسیده است. اما سیاوش خردمند پوست گاو را رشته رشته کرده و به یکدیگر متصل می کند و در محیط ایجاد شده این ارگ را بنا می کند. برج و باروی ارگ بزرگ ترین بنای خشتی بخارای امروز است. ارگ طرحی ذوزنقه ای دارد. محیط دیوار خارجی 789.6 متر است و مساحتی بالغ بر 3.96 هکتار را در برمی گیرد. بلندی دیواره ها بین 16 تا 20 متر متغیر است.

سمرقند

این شهر یکی از مراکز تاریخی مردم تاجیک در آسیای میانه است. در سال 2001، یونسکو این شهر باستانی را در فهرست میراث فرهنگی جهان قرار داد. سمرقند با قرار داشتن در مرکز جاده ابریشم دارای اهمیتی زیادی بوده است. جاذبه های دیدنی شهر سمرقند عبارتند از: رصدخانه الغ بیگ، مجموعه ریگستان، هزار اسب، مسجد بی بی خانم و کارگاه کاغذسازی

رصد خانه الغ بیگ، در شهر سمرقند به دست الغ بیگ امیر تیموری ساخته شد. به عقیده بسیاری از کارشناسان این بنا بهترین رصد خانه جهان اسلام و بزرگ ترین آن در آسیای میانه است. در تمام بنا از آجر پخته شده استفاده شده و با نقش های هندسی از آجر و لعاب و معرق های کاشی تزئین شده است. این بنا به صورت مدور دو طبقه ای به قطر 48 متری است که محورهای میانی آن با چهار جهت اصلی جغرافیایی روی نصف النهار سمرقند تطبیق می کند. تالارهای کار در طبقه همکف و زاویه یاب فخری برای رصد خورشید و ماه روی محور شمال-جنوب واقع شده است.

ریگستان، مجموعه تاریخی شهر سمرقند است که با 3 مدرسه در اطراف آن احاطه شده.

1. مدرسه الغ بیگ: این مدرسه رو به میدان به دستور الغ بیگ پسر شاهرخ ساخته شده. بنا دارای چهار مناره رو به میدان است. حیاتی مربع شکل در مجاورت حجره ها برای آموزش دینی طلبه ها طراحی شده.
2. مدرسه شیردار: فضای بیرونی این مدرسه شبیه مدرسه الغ بیگ البته سال ساخت آن جدیدتر است. این مدرسه ایوانی بزرگ و مناره های بلند دارد. نمای بیرونی آن دارای کاشی کاری و درون هم با نمای از گل نگارگری شده.
3. مدرسه طلاکاری: از آنجایی که گنبد این مدرسه از طلا ساخته شده به این نام خوانده می شود. این بنا بین سال های 1024 تا 1039 ساخته شده. در گوشه های ساختمان، برجک های کوچکی واقع شده است و با مناره های دو بنای قبلی متفاوت است. نمای بنا متقارن، بخش بیرونی کاشی کاری شده و ورودی آن جناغی است.

مسجد بی بی خانم، یکی از بناهای معروف شهر سمرقند است. بی بی خانم همسر تیمور بوده. تیمور پس از لشگرکشی به هندوستان تصمیم می گیرد چنین مسجدی را در سمرقند بسازد. دیوار خارجی این بنا 167 متر ارتفاع و 109 متر پهنا و بلندترین نقطه آن (نوک گنبد) 40 متر ارتفاع و ورودی آن 35 متر ارتفاع دارد. به دلیل سرعت بالا در ساخت این مسجد، بنای آن استحکام کافی را نداشته و طی سال ها دچار آسیب شده است. در پی زلزله سال 1276 خورشیدی، بخش زیادی از این بنا فرو ریخت اما در سال 1353 این مسجد بازسازی شد.