عمده فعالیت شاعران به فضای مجازی آمده است - مجله زیتوا

در بخشی از این نشست مجازی، رضا بیات در توصیف شرایط شعر در دهه 90 گفت: مهمترین اتفاق دهه 90 این است که نشر کتاب شعر سراشیبی سقوط را طی می نماید. یعنی آن رکودی که در همه بخش های جامعه است، در ادبیات خصوصاً در شعر هم هست. بر اساس آماری که از کتابخانه ملی گرفته ام، تیراژ اسم های شعری که چاپ می گردد و عمدتا تجدید چاپ است و چاپ اول نیست، حدود 10 سال است که عددش ثابت است و کمی هم عقب گرد دارد، رمان به شکل جدی رشد می نماید و در این دهه تعداد اسم هایش از شعر بیشتر شده است.

وی اضافه کرد: عمده فعالیت شاعران به فضای مجازی آمده و در فضای مجازی ما با تک بیت روبرویم. یعنی شاعری که غزل می گوید، در اینستاگرام می خواهد غزلش را بگذارد، متن را پایین می گذارد و در جایی که می خواهد یک تصویر قرار دهد یک بیت را می گذارد. یعنی عملاً ما با تک بیت سرایی روبرو می شویم. به نظر فرم این طور است و به لحاظ محتوایی کم عمقی و بازاری بودن دیده می گردد که یا با آن لایک بگیرند یا پول دربیاورند یا توجه جلب نمایند. این قضیه پر رنگی است که به لحاظ محتوایی ما به یک افول جدی رسیده ایم.

در بخش دوم این نشست مجازی عبدالجبار کاکایی درباره مضامین شعر امروز اعلام کرد: به اعتقاد من اگر دفترهای شعر شاعران معاصر را که به تازگی چاپ می گردد، مثلا از دهه 80 به بعد، تورقی کنید غالباً با تنوع قالب ها روبرو می شوید. یعنی ما با شاعری روبرویم که غزل دارد، شعر نیمایی دارد، شعر سپید دارد. این کم اتفاقی نیست. وحدت نگاه به همه قالب ها و اینکه موضوع قالب کلاً کنار گذاشته شده است، اینها تجربه های نسل ها است که به دهه 80 می رسد. این نقل قول از مرحوم زرین کوب است که می گوید: اگر گذشتگان ما غول بودند، ما آدم های کوتوله هم باشیم، سوار بر آن غول ها هستیم، هم آنچه آنان می بینند می بینیم و هم قدمی فراتر را.

وی ادامه داد: ما روی تجربه های نیما، شاملو و اخوان و اینها ایستاده ایم، روی تجربه های سیاوش کسرایی، احمدرضا احمدی، یدالله رویایی ایستاده ایم، روی تجربه های فروغ، سپهری و دیگران ایستاده ایم. بنابراین از نسلی که در دهه 80 به خلاقیت و نوآوری و بدعت فکر می نماید، توقع است که تمام این تجربه ها را مد نظر داشته باشد. از چالش های بی فایده و نقدهای بی ثمر پرهیز کند. اتفاقی که به نظرم در دهه 80 و 90 می افتد. گرایش عمومی را به تمام قالب ها، فایده گرا کردن شعر و عقلانی شدن شعر می بینم.

کاکایی درباره اینکه توجه به زبان محاوره و زندگی معمولی در محتوا، تصویر پردازی و دغدغه ها هم می آید و شاعران از زندگی روزمره خودشان هم می گویند، گفت: از مختصات شعر محاوره این است که نسبت هایی با زندگی امروز برقرار می نماید. چون دیگر ما از آن این نظام جمال شناسی شعر کهن فاصله می گیریم. تصنیف هایی که در ترانه های گلهای صحرایی و گلهای جاویدان ساخته می شد را قیاس کنید، نظام غزل دیروز بود. آنچه که بیان می شد صور زیبایی شناسی غزل کهن بود. شاید خیلی از آن موضوعات،در زندگی انسان مدرن امروزی موضوعیت نداشت. اما در شعر محاوره به ویژه بعد از دوران ترانه نوین و در دوره شعر محاوره ای که در دهه هفتاد و هشتاد مرسوم می گردد، نسبت مستقیمی با زندگی امروز، عناصر آن و عناصر زندگی شهری پیدا نموده و این اتفاق خوبی است.