وسائل حمل و نقل جمعی و سامانه های اطلاعاتی - مجله زیتوا

این سفرها دوباره مرا به این فکر انداخت که چرا هنوز سیستم تفریح و آگاهی بخشی در قطارهای کشورمان، در سطح اولیه است و فقط به پخش فیلمی اکتفا می گردد که کنترل آن در اختیار مهماندار است و مسافران مجبورند فیلمی را دیدن نمایند که مهماندار معین می نماید؟ و بعد از انتها فیلم هم همه یا مجبورند بخوابند، یا حرف بزنند یا مشغول کار دلخواه خود شوند. آیا واقعاً برای مسیرهای بیش از 6 ساعت در قطارها برای پیشگیری از اتلاف وقت مسافران فکری می گردد؟

به این مسئله از چند جنبه می توان نگاه کرد که بتوان خدمت تازه را در قطارها فراهم کرد.

سال 1398 تجربه سفر به کشور ایتالیا را داشتم. در مسیر بازگشت، قطاری که با آن از شهر ناپولی به رم می رفتم، برای مسافران، سیستم تفریح را معین نموده بود که هر فردی می توانست با اتصال به اینترنت داخلی قطار، موسیقی، فیلم یا انیمیشن مورد علاقه خود را انتخاب کند و تا مقصد با آن سرگرم باشد. همین سیستم را سال 1391 در ناوگان اتوبوسرانی سنگاپور به مالزی می دیدم که مسافران مجبور نیستند، فضای بیرونی را دیدن نمایند یا مجبور نیستند فیلمی را ببینند که راننده می پسندد. پشت هر صندلی، صفحه نمایشی بود که مسافران می توانستند تفریح مورد نظر خود را انتخاب نمایند. همین زمینه در خطوط هوایی بین المللی وجود دارد که آنجا حتی می توانید کتاب صوتی نیز گوش کنید.

با فراهم سازی زیرساخت و بهره گیری از تجربیات سایر کشورها به سهولت می توان خدمت اطلاع رسانی و تفریح را در ناوگان حمل و نقل ریلی کشورمان نیز پیاده کرد. به این نوع خدمت، که در هر وسیله حمل و نقل مسافر می تواند مورد استفاده قرار گیرد Infotainment گفته می گردد که به نحوی سرگرم شدن با استفاده از اطلاعات است.

پژوهش های متعددی در مورد کاربرد سامانه های اطلاعاتی-تفریحی درون وسائل حمل و نقل شخصی و جمعی صورت گرفته اند. در مدل های مطرح شده، افراد متعدد می توانند از یک سامانه مرکزی به عنوان کاربران جداگانه استفاده نمایند.

به عنوان نمونه، تقریباً سه ماه پیش بود که در دانشگاه شهید بهشتی انتها نامه ای در مقطع کارشناسی ارشد با این محتوا دفاع شد که خودروهای شخصی می توانند از امکانات تفریح همراه با اطلاعات بهره گیرند و حالا که به آن انتها نامه که هدایت آن را بر عهده داشتم، فکر می کنم می بینم که این خدمت، قابل تعمیم به قطار نیز هست. یعنی اینکه در هر کوپه می توان امکاناتی را ایجاد کرد که مسافران بتوانند با استفاده از صفحه نمایش لمسی، کتاب، فیلم، موسیقی و سایر تفریح های مورد نظر خود را که از قبل در پایگاه اطلاعاتی اصلی قطار تنظیم و سازماندهی شده، استفاده نمایند و از زمان خود استفاده بهینه ببرند.

حتی گاهی اوقات، مسافران نمی دانند در کدام مسیرند و کدام ایستگاه هستند که ناچارند از مهماندار سوال نمایند. وجود نقشه راهبری در این سیستم هم یکی دیگر از خدماتی است که می توان تعبیه کرد. در کنار این زمینه، می توان واگن جداگانه ای برای یک کتابخانه تدارک دید که افراد بتوانند زمان خود را برای کسب اطلاعات مورد احتیاج در آنجا طی نمایند. قرار دادن مجلات، کتاب ها و روزنامه ها در این فضا و حضور فردی به عنوان کتابدار قطار، می تواند خدمت افزوده ای برای ناوگان حمل و نقل ریلی کشور باشد. به ویژه در مسیرهایی که دانشجویان تردد می نمایند و می خواهند در فضایی آرام به مطالعه بپردازند یا با رایانه های شخصی و همراه خود کار نمایند.

این امر سبب می گردد به قطار، صرفاً به عنوان یک وسیله جابه جایی بار و مسافر نگریسته نگردد و ارزش افزوده آن، در افزایش آگاهی مسافران و ترویج فرهنگ مطالعه نقش آفرینی کند. اگر کمی دقیق تر به این ایده ها فکر کنیم، خواهیم دید با طراحی برنامه مناسب، می توان آن ها را عملی کرد و رضایت مشتریان را ارتقاء داد.