یائسگی ؛ بهانه اضافه وزن - مجله زیتوا

واقعیت آن است که مهم ترین دلیل برای افزایش وزن در دوران یائسگی به تغییرات هورمونی، کاهش سطح سوخت وساز و کاهش حجم عضلانی و تجمع چربی به ویژه در ناحیه میانی بدن مربوط می شود اما با وجود این تغییرات فیزیولوژیک باز هم می توان تناسب اندام را در دوران یائسگی حفظ کرد.

دراین باره با دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضوهیات علمی پژوهشگاه ابن سینا گفت وگو نموده ایم.

 چرا بسیارى از خانم ها پس از یائسگى دچار اضافه وزن و به ویژه چاقى شکمى مى شوند؟

یکی از مهم ترین دلایل این اتفاق، تغییر هورمونی و کاهش سطح هورمون استروژن است. وقتی سطح این هورمون کم می شود اشتها افزایش می یابد و سوخت و ساز بدن هم کاهش می یابد و توزیع چربی نیز بیشتر به سمت ناحیه احشایی می رود. از طرفی ازدست رفتن توده عضلانی، به ویژه در خانم هایی که پیش از یائسگی ورزش نمی نموده اند اتفاق می افتد که بعد از یائسگی می تواند باعث افزایش وزن شود. تغییرات روحی، خلقی و عاطفی بعد از یائسگی، انرژی خانم ها را برای انتخاب صحیح غذایی می گیرد و آنها را دچار بی خوابی می نماید.

از طرفی داروهایی هم که در این دوران استفاده می نمایند، می تواند باعث تشدید چاقی شود؛ البته بعضی تصور می نمایند مصرف داروهای هورمونی بعد از یائسگی در بروز چاقی موثر است؛ در حالی که اینطور نیست. غالبا اضافه وزن در دوران یائسگی به جز کاهش سطح هورمون استروژن و نداشتن فعالیت ورزشی در سنین پایین تر به بر هم خوردن ریتم خواب و بیداری، کاهش فعالیت و به هم خوردن شرایط روحی خانم ها برمی شود.

چرا سوخت وساز بدن پس از یائسگى کاهش شدیدی مى یابد؟

علت کاهش سوخت وساز بدن به تغییر نسبت توده عضلانی به توده چربی و تغییر هورمونی و کاهش استروژن مربوط می شود.

چرا برخى خانم ها پس از یائسگى با وجود آن که ورزش هم مى نمایند باز هم چاق مى شوند؟

اگر خانمی ورزش می نماید اما چاق هم می شود قاعدتا یک سری عوامل دیگر در این مسأله نقش دارد. ناگفته نماند هر چه بیشتر ورزش کردن و کمتر خوردن لزوما باعث کاهش وزن نمی شود. یعنی اگر خانمی از نظر روحی شرایط خوبی ندارد، خواب منظم ندارد یا داروهای خاصی مصرف می نماید، ممکن است دچار افزایش وزن با وجود ورزش کردن بشود؛ البته اگر چنین خانمی ورزش نمی کرد حتما دچار اضافه وزن بیشتری هم می شد.

چه نوع رژیم غذایی براى پیشگیرى و کنترل اضافه وزن در دوران یائسگى توصیه مى شود؟

اصول رژیم غذایی صحیح در هیچ دوره ای از زندگی با هم فرق ندارد. در تمام دوره های زندگی، اصل بر تنوع و تعادل است و این که بتوانیم شرایط بدن فرد را با توجه به مزاج در وضع متعادل حفظ کنیم. نظم در دریافت موادغذایی در تمام دوران زندگی، مهم و در دوران یائسگی مهم تر است. بی نظمی در دریافت موادغذایی می تواند تجمع چربی را در ناحیه احشایی افزایش دهد.

افزایش سوخت وساز بدن در خانم هاى یائسه از چه روش هایی مؤثر بوده و توصیه مى شود؟

در دوران یائسگی چون میزان سوخت وساز کم می شود تاکید ما بر مصرف موادی است که میزان سوخت وساز را افزایش دهد. بر این اساس باید منابع ویتامینB و منابع پروتئینی را در رژیم غذایی مان داشته باشیم و تاکید کنیم سه چهارم منابع پروتئینی مان از منابع گیاهی باشد. در این دوران برای ما ریتم تنفس بسیار مهم است زیرا تنفس در سوخت وساز بدن نقش بسیار دارد.

انجام چه نوع ورزش هایی به خانم هاى یائسه توصیه مى شود؟

ترکیب ورزش هوازی و قدرتی را پیشنهاد می کنیم ولی از نظر زمانی هر وقت شرایط زندگی اجازه بدهد خانم ها می توانند ورزش نمایند؛ فقط صبح زود و در حالت گرسنگی نباید باشد.

آیا مصرف انواع دمنوش را که بسیار رواج یافته است براى کاهش وزن در دوران یائسگى را توصیه مى کنید؟

مصرف دمنوش به تنهایی، روش موثری برای کاهش وزن نیست. بیشتر ادعاهای شرکت های تولیدنماینده این دمنوش ها تبلیغات تجاری است که برای مصرف دمنوش و تاثیرش بر لاغری انجام می شود؛ البته دمنوش می تواند روی کنترل هله هوله خوری و بی هواخوردن تاثیر بگذارد. زمانی که شما یک غذای پرکالری دریافت می کنید و حالا مصرف دمنوش را که کالری ندارد جایگزین آن می کنید در کاهش وزن تان تاثیر می گذارد اما اگر همان غذای پرکالری را دریافت کنید، دمنوش یاری خاصی به کاهش وزن نخواهد کرد. ما از اثر آرام بخشی دمنوش ها در یاری به بالا نگه داشتن سطح هورمونی استفاده می کنیم. یک سری دمنوش ها ترکیبات آنتی اکسیدانی خوبی دارند؛ مثل ترکیبات زنجبیل، چای سبز، سنبل الطیب و ترکیبات جنسینگ که مصرف آنها می تواند برای سنین یائسگی اثرات خوبی را به دنبال داشته باشد.

غذاهای کاهش دهنده عوارض دوران یائسگی

گُرگرفتگی و تعریق شبانه، شکایتی شایع در بیش از نیمی از خانم ها بعد از سن یائسگی و حتی حوالی یائسگی است. این عارضه که در زنان سالم به علت کاهش ترشح هورمون استروژن و عدم تنظیم طبیعی عروق ایجاد می شود، گاهی چندماهه برطرف می شود و گاه حتی تا 15سال ادامه دارد.

این ملاحظات تغذیه ای می تواند در کاهش شدت عوارض یائسگی موثر باشد:

سعی کنید منابع غذایی موجود در شکل را به صورت منظم طی روز مصرف کنید؛ به ویژه منابع ویتامین های گروهB، ویتامینE وC را به وفور همراه آب کافی میل کنید.

منابع سویا و فیتواستروژن هایی مثل کوهوش سیاه، شبدر قرمز برای بعضی افراد مفید است.

معمولا استفاده از مکمل ویتامینE و اسیدفولیک هم توصیه می شود که منابع غذایی آنها به وفور در دسترس است.

شیره بادام را در رژیم غذایی دوران یائسگی بگنجانید.

نوشیدن قهوه، چای، شکر و نوشابه علائم را به طور محسوسی تشدید می نماید.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه خبرنگاران