بنیان گذار مطالعات فقر در ایران - مجله زیتوا

مرحوم دکتر جمشید پژویان، انسانی فرهیخته و اقتصاددانی مجرب و صاحب نظر بود. اولین آشنایی من با ایشان به اواسط دهه 1360 باز می شود. آن موقع که در کشاکش جنگ تحمیلی و محدودیت ها و خطرات ناشی از آن، دانشکده های اقتصاد با حضور استادان و دانشجویان، مانند سایر مراکز آموزشی و پژوهشی کشور، با امید به ساختن آینده ای بهتر، به فعالیت های خود ادامه می دادند. جلسه دفاع خاتمه نامه کارشناسی ارشد یکی از دانش آموختگان دانشگاه تربیت مدرس بود. مرحوم آقای دکتر پژویان و بنده به ترتیب سمت استاد راهنما و داوری را در آن رساله داشتیم.

این آشنایی و همکاری در سال های بعد، با تدریس در دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و راهنمایی رساله های متعدد در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری اقتصاد تداوم یافت. در اواخر دهه 1360 با همراهی ایشان و چند نفر دیگر از استادان برجسته، گروه اقتصاد در دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شد که وظیفه مدیریت و راهنمایی امور آموزشی و پژوهشی دانشجویان آن دانشگاه را بر عهده داشت و این کار مشترک در گروه، زمینه همکاری بیشتر با آن مرحوم را فراهم کرد. همچنین در این سال ها که مصادف با شروع به کار اولین دولت سازندگی پس از جنگ تحمیلی و اجرای اولین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی کشور بود، در زمان وزارت مرحوم دکتر نوربخش و معاونت امور اقتصادی استاد ارجمند جناب آقای دکتر پرویز داوودی در وزارت امور اقتصادی و دارایی، شورای پژوهشی تشکیل شد و با همکاری مرحوم دکتر پژویان و تعدادی دیگر از استادان محترم اقتصاد، به عنوان مشاوران اقتصادی معاونت امور اقتصادی و دارایی، حدود 40 طرح پژوهشی در حوزه های گوناگون اقتصادی و اجتماعی تعریف و با بودجه ای که برای آن تامین شد، به تدریج طی چند سال بعد به اجرا درآمد. از آنجا که گرایش تخصصی ایشان اقتصاد خرد و اقتصاد بخش عمومی بود، در این چارچوب چندین طرح پژوهشی را در حوزه های سیاست گذاری اقتصادی، اصلاح قانون اقتصادیات ها، شناسایی ابعاد و برآورد خط فقر، از جمله به روش محاسبه میزان کالری مورد احتیاج هر فرد، اجرا یا راهنمایی کرد و گزارش های پژوهشی ارزشمندی را در اختیار سیاست گذاران قرار داد.

نتایج این پژوهش ها منجر به همایشی شد که در سال 1372 در محل وزارت امور اقتصادی و دارایی برگزار گردید و مرحوم دکتر پژویان از جمله سخنرانان برجسته این همایش بود. ایشان در سال های بعد هم به مطالعه و پژوهش در گرایش تخصصی خود ادامه داد و ضمن تالیف و ترجمه چندین کتاب و چاپ مقالات علمی و پژوهشی متعدد در مجلات معتبر علمی- پژوهشی داخل و خارج کشور، خاتمه نامه های متعدد دانشجویان را در حوزه سیاست گذاری بخش عمومی و جنبه های گوناگون خط فقر، راهنمایی کرد و آثار ماندگار و قابل استفاده ای برای جامعه دانش آموختگان و سیاست گذاران اقتصادی کشور بر جا نهاد. با تصویب قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی در سال 1387، مرحوم دکتر پژویان به عنوان اولین رئیس شورای رقابت منصوب شد و اندوخته های ارزشمند علمی و پژوهشی خود را در خدمت نظام اجرایی و اقتصاد کشور قرار داد. در نزدیک به 33 سال آشنایی و همکاری با مرحوم دکتر پژویان، ایشان را فردی منضبط، پایبند به اصول علمی، اخلاقی و پایدار در بیان نظرات خود و مصر بر آنها یافتم. بسیار خون گرم، خوش برخورد و اجتماعی بود و همکاری و هم صحبتی با ایشان لذت بخش بود. کلاس های تدریس ایشان، جذاب و پربار بود. در زمینه تخصصی خود بهنگام بود.

دکتر پژویان خدمات شایانی را در تربیت دانشجویان و دانش آموختگان امروز اقتصاد کشور داشته است. اینجانب خاطرات کاری خوبی با مرحوم دکتر پژویان دارم. از درگاه خداوند عظیم برای آن مرحوم آمرزش و شادی روح و برای بازماندگان، دوستان و همکاران ارجمند، طلب صبر و سلامتی دارم. در خاتمه از زحمات آقای دکتر بیژن صفوی که با تشکیل شبکه ای اجتماعی از دوستان و همکاران مرحوم دکتر جمشید پژویان، یاد و خاطره ایشان را زنده نگه داشته اند، سپاس فراوان دارم.